Συμβιβασμός ή Grexit;

Συμβιβασμός ή Grexit;

Ακούμε και βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες πολλές κορώνες στα ΜΜΕ από βουλευτές  της συγκυβέρνησης ότι αυτή η συμφωνία είναι σκληρή και η Ελλάδα θα περάσει δύσκολες στιγμές και θα «καταστραφεί».

Ας μου πει κάποιος, πότε περάσαμε εύκολα τα 5 τελευταία χρόνια, με τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Αυτούς τους 5 τελευταίους μήνες η κυβέρνηση  μαζί με τον Ελληνικό λαό, πληρώνει το μάρμαρο για τις διαπλοκές και τις άλλες παθογένειες των τελευταίων 30 χρόνων. Μια ματιά στο ιστορικό παρελθόν της πατρίδας μας θα μας πείσει. 

Τι θέλουμε τελικά Συμβιβασμό ή Ρήξη; Πρέπει να είμαστε ψύχραιμοι 

 

Απαραίτητη προϋπόθεση για να κατανοήσει κάποιος τη διαπραγμάτευση σε αντικειμενική βάση είναι το να συνειδητοποιήσει πως στο τέλος δεν πρόκειται να υπάρξει ούτε «θρίαμβος» ούτε «εξευτελισμός» για καμία από τις δύο πλευρές. Η πολιτική δεν είναι ποδόσφαιρο και στην δύσκολη περίοδο που προηγήθηκε του δημοψηφίσματος, ο κ. Τσίπρας βίωσε στο πετσί του έναν απαράβατο «νόμο» των πολιτικών διαπραγματεύσεων, που λέει ότι «όσο ταπεινώνεις τον αντίπαλό σου, τόσο πιο δύσκολο του καθιστάς να πουλήσει την συμφωνία στους δικούς του». Τώρα είναι σειρά της κας Μέρκελ να καταλάβει αυτό το νόμο.

Το ελληνικό πρόβλημα φέρνει σήμερα την Ευρώπη προ των ευθυνών της. Σε αυτή την καμπή οι ευρωπαίοι πολιτικοί οφείλουν να πάψουν να συμπεριφέρονται στην Ελλάδα ως «δανειστές» και καλούνται να αναλάβουν το ρόλο τους ως «πολιτικοί ηγέτες», που θα επιλέξουν την πορεία της Ένωσης ανάμεσα σε δυο αντίθετους δρόμους.

Ας δούμε λοιπόν περίληψη σημείων από απόψεις οικονομολόγων του εξωτερικού (ακόμη και Γερμανών) και τι υποστηρίζουν γι΄ αυτούς τους δύο δρόμους.

Ο Δρόμος της Συγκατάβασης

Οι Ευρωπαίοι έχουν σαφώς την δυνατότητα να προσφέρουν στην Ελλάδα ένα «καλό» πρόγραμμα, υποχωρώντας στις απαιτήσεις τους για περικοπές και αναδιαρθρώνοντας το χρέος (που είναι άμεση μας διεκδίκηση) χωρίς απαιτήσεις σκληρής λιτότητας. Σε αντάλλαγμα αυτών των ελαφρύνσεων, το νέο πρόγραμμα μπορεί και πρέπει να επικεντρωθεί αποφασιστικά στις θεσμικές μεταρρυθμίσεις, που πραγματικά χρειάζεται η Ελλάδα.

Μια τέτοια συμφωνία θα ικανοποιεί πλήρως τον κανόνα ότι κανείς δεν μπορεί να βγει από τη διαπραγμάτευση ταπεινωμένος.

Αυτή η έκβαση έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να ανακουφίσει το Ευρώ από μια παθογένεια που έχει χρονίσει. Παρουσιάζει όμως κι ένα σημαντικό πρόβλημα: δημιουργεί προηγούμενο.

Αν η Ευρώπη κάνει υποχωρήσεις στην περίπτωση της Ελλάδας, θα σχηματιστεί στις Βρυξέλες μια μεγάλη «ουρά» από κυβερνήσεις -τωρινές και μελλοντικές- που θα αιτηθούν ανάλογης μεταχείρισης (σημαντική εξέλιξη για μια δημοκρατική ΕΕ). Αυτό θα έχει σημαντικότατο οικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο για τις χώρες του πυρήνα (της Γερμανικής κατοχής- παρέας) που την τελευταία δεκαετία ακολουθούν απαρέγκλιτα το δόγμα της οικονομικής πειθαρχίας. Δεν είναι όμως μόνο αυτό.

Σήμερα, ο πολιτικός πυρήνας της ΕΕ είναι κατεξοχήν εκφραστής της λογικής της ελεύθερης αγοράς. Νιώθει λοιπόν τρομαγμένος στη θέα όλων αυτών των αριστεριζόντων ρευμάτων στις χώρες της περιφέρειας, που επί τόσους μήνες αναμένουν προ των πυλών να δουν ποιο θα είναι το «τέλος του Τσίπρα». Αυτός είναι ο στόχος τους.

Αν ο Έλληνας Πρωθυπουργός βγει νικητής από τη μάχη που δίνει με αυτό το «κατεστημένο», πολλά από αυτά τα ρεύματα θα αποκτήσουν ουσιαστική δύναμη μέσα στην Ένωση θέτοντας σε αμφισβήτηση την κραταιά οικονομική λογική του πυρήνα. Αυτό είναι κάτι που ο κ. Σόιμπλε και οι συν αυτώ θεωρούν εφιάλτη, το τρέμουν.

Ο Δρόμος της Ρήξης

Υπάρχει, όμως, και ένας εντελώς αντίθετος δρόμος.

Πολλοί παράγοντες της Ένωσης βλέπουν την Ελλάδα ως «υποχρέωση του παθητικού» της Κοινότητας (το έδειξαν καθαρά αυτό το Σαββατοκύριακο με την συμπεριφορά τους προς τον έλληνα Πρωθυπουργό). Ως εκ τούτου, θεωρούν πως η αποβολή της θα ισχυροποιούσε σημαντικά το κοινό νόμισμα διότι θα μείωνε την άμεση έκθεση της ευρωζώνης στον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο.

Για τον πυρήνα της ένωσης, το κόστος αυτής της επιλογής, που θα επέφερε άμεσα μια ελληνική χρεοκοπία, εκτιμάται περίπου στα 140 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που η Ένωση έχει τη δυνατότητα να αντέξει χωρίς ιδιαίτερους κλυδωνισμούς. Η Ελλάδα όμως θα το άντεχε;

Είναι γεγονός πως αυτή η θεωρία έχει συμπαγή επιστημονική βάση. Είναι όμως επίσης δεδομένο πως ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός έγκυρων οικονομολόγων θεωρούν πως αγνοεί την συνολική εικόνα του προβλήματος.

Αυτή τη στιγμή η Ένωση στους κόλπους της διαθέτει πάνω από 6 τρισεκατομμύρια ευρώ «οριακά βιώσιμο» χρέος από περιφερειακές υπερχρεωμένες οικονομίες. Οι επενδυτές που κατέχουν αυτό το χρέος σε μορφή ομολόγων -στην συντριπτική τους πλειοψηφία ιδιώτες- έχουν τα μάτια τους στραμμένα στην τακτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ζήτημα της Ελλάδας.

Αν η Ένωση αρνηθεί να στηρίξει την Ελλάδα είναι πιθανόν όλοι αυτοί οι επενδυτές να αρχίσουν να ξεφορτώνονται ομαδικά αυτά τα ομόλογα ως ανασφαλείς τοποθετήσεις. Αυτό θα προκαλέσει άνοδο στα σπρεντς, με αποτέλεσμα το χρέος των χωρών αυτών να καταστεί μη βιώσιμο.

Αν αυτό το σενάριο επιβεβαιωθεί, το πρόβλημα δεν θα είναι αντιμετωπίσιμο από την Ευρωζώνη, λόγω του τεράστιου όγκου του χρέους. Ακόμη κι αν η ΕΚΤ αποφάσιζε να τυπώσει ευρώ για να το χρηματοδοτήσει, οι πληθωριστικές πιέσεις που θα αναπτύσσονταν θα ήταν τόσο ασφυκτικές που οι κεντρικές χώρες δεν θα είχαν άλλη διέξοδο από το να εγκαταλείψουν το κοινό νόμισμα.

Και τώρα το μεγάλο ερώτημα: Συγκατάβαση ή Ρήξη

Από τις πρόσφατες εξελίξεις έχει πια αποδειχτεί πως η θεωρία του «ελληνικού ατυχήματος» (Graccident) ήταν αποκύημα της φαντασίας των δημοσιογράφων και των γραφειοκρατών.

Πλέον, πρέπει να είναι σαφές σε όλους πως δεν υπάρχουν προθεσμίες και τελικές ημερομηνίες για την επίτευξη συμφωνίας – ποτέ δεν υπήρξαν. Όσο οι συμβαλλόμενοι ενδιαφέρονται να τα βρουν, η απόφαση για το δρόμο που θα ακολουθήσει η Ευρώπη προς τη συγκατάβαση ή τη ρήξη θα είναι ψύχραιμη και συνειδητή. Όλα τα υπόλοιπα είναι για να έχουν κάτι να πουν τα δελτία ειδήσεων.

Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως οι εταίροι -ιδίως η κα Μέρκελ- είναι σε θέση να καταλάβουν πως ο δρόμος της ρήξης είναι αβέβαιος και επικίνδυνος . Αν τον ακολουθήσουν μπορεί να ξεφορτωθούν την «ελληνική επισφάλεια» χωρίς να «ανοίξει ρουθούνι». Μπορεί όμως και να τους κοστίσει την κατάρρευση του οικοδομήματος του ευρώ – και, τότε, θα έχουν όλοι τους αποτύχει.

Από την άλλη, ο δρόμος της συγκατάβασης απαιτεί οξεία στροφή στην οικονομική πολιτική της Κοινότητας και επιβάλλει μια πολιτική νοοτροπία διαφορετική και πιο δημοκρατική από αυτές που πρεσβεύει από την ίδρυση της. Και τα δυο η Ευρώπη των Λαών μπορεί να τα αντέξει.

Πως μπορεί να συμβεί πρακτικά το Grexit

Πολλοί νομίζουν πως αν η Ελλάδα φτάσει στο έσχατο σημείο, η ΕΕ θα ξεκινήσει κάποια γραφειοκρατική διαδικασία «έξωσης», όπου οι εταίροι θα απαιτήσουν από την ελληνική κυβέρνηση να… παραδώσει τα ευρώ της και να τυπώσει δικό της νόμισμα. Αυτό φυσικά δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Πως θα γίνει λοιπόν τεχνικά το Grexit;

Σήμερα πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλους, πως αν η Ελλάδα έχει τη χρηματοοικονομική δυνατότητα να παραμένει στο ευρώ, αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην ύπαρξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ρευστότητας Έκτακτης Ανάγκης (ELA). Τι ρόλο παίζει ο ΕLA;

Με πολύ απλά λόγια, επειδή υπάρχει τεράστια διαφυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με αντάλλαγμα κάποιο χρηματοοικονομικό ενέχυρο, τροφοδοτεί με ευρώ τις ελληνικές τράπεζες (προσοχή, όχι το κράτος, τις ίδιες τις τράπεζες) για να μπορούν να έχουν μετρητά στα ταμεία τους και να εξυπηρετούν τους πελάτες τους.

Αν οι ευρωπαίοι αποφασίσουν να συναινέσουν στo Grexit, αυτό θα γίνει πολύ απλά με την απότομη παύση του ELA. Αν ο ELA τεθεί εκτός λειτουργίας, η ελληνική οικονομία θα μπλοκάρει πλήρως μέσα σε ώρες. Δείτε γιατί:

Ας υποθέσουμε πως εγώ χρωστάω στο δημόσιο 100 ευρώ κι εσάς σας χρωστάει το δημόσιο 100 ευρώ. Εγώ, έχω 100 ευρώ στην τράπεζα κι όλη την καλή διάθεση να πάω να πληρώσω το χρέος μου στο δημόσιο. Η τράπεζα μου, έχει επίσης όλη την καλή διάθεση να μου επιτρέψει την ανάληψη των 100 μου ευρώ, όμως δεν διαθέτει μετρητά να μου δώσει γιατί (ας το πούμε απλά) αυτός στον οποίο τα χορήγησε ως δάνειο τα έβγαλε στο εξωτερικό ή πλήρωσε υποχρεώσεις του εκεί.

Αυτό σημαίνει, πως ενώ υπάρχει η οικονομική δυνατότητα να πληρώσει η τράπεζα σε εμένα, εγώ στο δημόσιο και το δημόσιο σε εσάς, δεν υπάρχει η ρευστότητα που να το επιτρέπει αυτό, οπότε εσείς δεν θα μπορέσετε να εισπράξετε τα λεφτά σας και να πληρώσετε τις δικές σας υποχρεώσεις.

Με οικονομικούς όρους, λοιπόν, η έλλειψη ρευστότητας διακόπτει το οικονομικό κύκλωμα και όλες οι χρηματικές συναλλαγές μπλοκάρουν, οπότε η οικονομική δραστηριότητα καταρρέει.

Με άλλα λόγια, ο ELA είναι μια εξωτερική παροχή ρευστότητας σε ένα «δοχείο» που έχει διαρροή ρευστού. Σε περίπτωση που οι εταίροι κλείσουν την στρόφιγγα του ELA, το δοχείο θα αδειάσει εντελώς και η ελληνική κυβέρνηση θα έρθει προ τετελεσμένων. Ο μόνος τρόπος για να ξεμπλοκάρει το κύκλωμα θα είναι η άμεση εγχώρια έκδοση κάποιου στοιχείου ρευστότητας. Αυτό μπορεί να είναι κάποιο χρεόγραφο (IOU) όπως είχε προτείνει πριν λίγες μέρες ο κ. Βαρουφάκης, αν υπάρχει η πεποίθηση ότι η ρευστότητα σε ευρώ θα αποκατασταθεί σύντομα, ή κανονικό νόμισμα αν η διακοπή έχει μόνιμο χαρακτήρα.

Σε οποιαδήποτε από τις δύο περιπτώσεις, εντός της Ελλάδας, το ευρώ θα μετατραπεί ουσιαστικά αμέσως σε συνάλλαγμα. Θα διαμορφωθεί δηλαδή μια ισοτιμία η οποία θα κυμαίνεται κάθε μέρα σε επίπεδα ανάλογα της προσφοράς του νέου νομίσματος ή χρεογράφου.  Όσο λοιπόν η κυβέρνηση τυπώνει χρήμα ή χρεόγραφα, τόσο θα μειώνεται η ισοτιμία τους με το ευρώ και, συνεπώς, η αξία τους. Σύντομα, το ευρώ σαν νόμισμα θα εκλείψει από την ελληνική χρηματαγορά.

Να σημειώσω, τέλος, πως ο ELA έληξε στο τέλος Ιουνίου γι΄ αυτό είχαμε αυτό το φαινόμενο στις τράπεζες, παρ΄ όλο την επιστολή που έστειλε ο Πρωθυπουργός για παράταση μιας εβδομάδας, κι εναπόκειται πλέον στους εταίρους με την ψήφιση της  «Συμφωνίας», να ανανεωθεί η ισχύς του.

Εμείς ως αριστεροί άνθρωποι είμαστε ψύχραιμοι και περιμένουμε την καλύτερη εκδοχή από την κυβέρνηση και το ελληνικό κοινοβούλιο για μια ομαλή μετάβαση της χώρας μας σε ένα συμβιβασμό, χωρίς όμως να ματώσουμε πάλι….